Zasady udzielania Pierwszej Pomocy w nagłych przypadkach
Sytuacje losowe mogą nas zaskoczyć zanim przejdziemy szkolenie z udzielania pierwszej pomocy - Trenerzy RR przygotowali krótkie ściągawki z najczęściej spotykanych zagadnień. Jeśli jednak chcesz przeżyć styczność z podobnymi sytuacjami w praktyce - zapraszamy na szkolenia!
Nie wyjmować ciała obcego z rany!
Ciało obce, które tkwi w ranie zapobiega otwartemu krwawieniu z uszkodzonych tkanek
Postępowanie:
- Należy zakryć ranę jałową gazą nie poruszając ciałem obcym i nie zmieniając jego pozycji
- Wystające ciało obce obkłada się np. zwiniętymi bandażami po bokach (i pod spodem jeśli przedmiot ma rozgałęzienia), aby nie doszło do dalszego uszkodzenia tkanek
- Ciała obce przeszywające ciało na wylot zabezpiecza się po obydwu stronach
Opatrunek przymocowuje się za pomocą bandaża, chusty trójkątnej lub plastra
Postępowanie:
- Osobę posadzić lub położyć
- Małe rany przemyć niepiekącym środkiem dezynfekcyjnym
- Przy bardzo dużym krwawieniu rany nie dezynfekować
- Założyć na ranę jak największą gazę, nie stosować chusteczek, ręczników papierowych lub papieru toaletowego
- Mocno ucisnąć ranę przez gazę ręką w rękawiczce i/lub przy użyciu bandaża elastycznego założyć opatrunek dociskowy bezpośrednio na ranie (np. bardzo mocno przybandażuj od góry drugi zrolowany bandaż)
- Podnieść kończynę do góry jeśli krwawienie nie ustaje
- Nie stosować improwizowanych "staz" (opasek zaciskowych) z paska do spodni lub innego materiału - są nieskuteczne!
Postępowanie:
- Osobę należy posadzić w pozycji pochylonej do przodu z podpartą głową, aby krew miała możliwość swobodnego wyciekania
- Nie połykać krwi
- Na kark i nos zastosować zimny okład – zimno obkurcza naczynia krwionośne, zmniejszając krwawienie
- Oddychać ustami
- Delikatnie wydmuchać nos aby usunąć zalegającą krew
Jest to uszkodzenie powierzchni skóry i tkanek położonych głębiej wskutek działania wysokiej temperatury, żrących substancji chemicznych, prądu elektrycznego, promieni słonecznych.
Rozmiar uszkodzeń zależy od ilości, rodzaju czynnika i czasu jego działania.
Postępowanie:
- Usunąć czynnik termiczny
- Nad uszkodzone tkanki umieścić strumień zimnej wody przez 10 min
- Nie przekłuwać pęcherzy
- Zdjąć z palców biżuterię i ubranie jeśli nie przywarło do skóry
- Zastosuj hydrożel lub jałowy opatrunek
- Na miejsce oparzenia nie stosować tłustych maści
- Przy dużych powierzchniach oparzenia trzeba udać się do szpitalnego oddziału ratunkowego
Możliwe urazy: oparzenia, skurcz mięśni, utrata przytomności, niewydolność krążeniowo-oddechowa
Postępowanie:
- Natychmiast odłączyć prąd! Nie próbować wyszarpywać wtyczki z gniazdka - wyłączyć bezpieczniki (najczęściej przy wejściu do mieszkania / budynku0.
- Zabezpieczyć siebie - załóż rękawiczki
- Nie podchodzić do poszkodowanego, dopóki nie jest bezpiecznie i nie ma potwierdzenia odłączenia bezpieczników
- Ocenić stan przytomności poszkodowanego i czy oddycha. Sprawdź czy nie ma zagrażających życiu krwawień, które trzeba tamować.
- Nieprzytomnego oddychającego ułożyć w pozycji bocznej
- U nieprzytomnego nieoddychającego rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową
- Zadzwonić na 112 !
PAMIĘTAJ:
Siła porażonych prądem mięśni nie pozwoli wytrącić przewodu z zaciśniętej dłoni.
Udar cieplny stanowi poważne zagrożenie życia. Może wystąpić nagle, niemal bez objawów ostrzegawczych – u osób narażonych na działanie gorąca rozpoznawaj go w każdym przypadku podwyższenia temperatury powyżej 40°C.
Objawy:
- podwyższenie temperatury ciała
- zaburzenia świadomości
- skóra jest z reguły czerwona i gorąca, ale jej suchość nie jest objawem stałym i występuje częściej w postaci klasycznej (spowodowanej wyłącznie narażeniem na wysoką temperaturę otoczenia) niż w postaci powysiłkowej
Postępowanie:
Działaj szybko i energicznie!
- Telefon 112 !
- Przenieś chorego w chłodne miejsce i zdejmij z niego nadmiar odzieży
- Rozpocznij intensywne chłodzenie – skrapiaj obficie wodą (najlepiej letnią), następnie energicznie wachluj lub – jeśli to możliwe – włącz wentylator
- W razie konieczności utrzymuj drożność dróg oddechowych.
Nie wyjmować ciała obcego z oka, nie trzeć!
Ciało obce, które dostało się do oka (opiłek, trociny) przy próbie własnoręcznego usunięcia może spowodować uszkodzenie rogówki.
Postępowanie:
- Przemyć oko wodą lub użyć dedykowanego zestawu do płukania oka (zalecany w przypadku wprowadzenia do oka chemikaliów)
- Należy zakryć zamknięte oko gazą, nie poruszając gałką oczną i zakleić plastrem
- Udać się na dyżur okulistyczny
ODMROŻENIA
Objawy:
- Skóra w miejscu odmrożonym jest woskowabiało lub szarawa, a odmrożone okolice są stwardniałe, chłodne i pozbawione czucia. Skóra w miejscu odmrożeń jest nieelastyczna.
Postępowanie:
- Przenieś chorego w ciepłe miejsce.
- Wezwij pomoc.
- Usuń biżuterię i ubranie z odmrożonej okolicy.
- Jeśli w pobliżu jest szpital lub jeśli istnieje ryzyko ponownej ekspozycji na niską temperaturę, nie ogrzewaj odmrożeń.
NIE rozmasowuj odmrożeń.
NIE używaj do rozmrażania podgrzewanych poduszek, pieca lub ognia.
WYCHŁODZENIE
Objawy:
- chłodna w dotyku skóra
- dreszcze (w okresie umiarkowanej hipotermii, w miarę jak temperatura ciała spada, dreszcze ustępują)
- paraliż lub osłabienie jednej strony ciała
- zaburzenia świadomości, senność
- wzrost napięcia mięśniowego i zasinienie skóry
- w miarę spadku temperatury ciała występują objawy: utrata świadomości, zwolnienie akcji oddechowej do stopnia, w którym trudno jest stwierdzić, czy chory jeszcze oddycha
Postępowanie:
- Przenieś chorego do ciepłego pomieszczenia
- Zdejmij mokre ubrania i wytrzyj chorego do sucha. Następnie owiń kocami lub załóż suche ubranie, tak by odsłonięta była jedynie twarz
- Telefon 112 !
- Jeśli chory nie reaguje, sprawdź oddychanie i ew. rozpocznij RKO
- Ogrzewanie – jeśli nie ma możliwości transportu chorego do szpitala, wskazane jest umieszczenie chorego w pobliżu źródła ciepła
Postępowanie:
- Posadzić lub położyć poszkodowanego
- Kończynę górną unieruchomić przy pomocy temblaka (z chusty trójkątnej lub improwizowanego z podwiniętej do góry koszulki poszkodowanego i zapiętej agrafką lub wsuwką do włosów).
- Kończynę dolną unieruchomić bandażem elastycznym. Za pomocą sztywnego i lekkiego przedmiotu unieruchomić dwa sąsiednie stawy, jeśli uszkodzona jest kość, lub dwie sąsiednie kości, jeśli uszkodzony jest staw
- Nie podawać środków przeciwbólowych, nie podawać nic do jedzenia i picia
- Zapewnić komfort psychiczny
- Jeśli złamanie jest otwarte – na ranę należy ułożyć gazę, a następnie unieruchomić
- Wezwać karetkę lub zawieźć samemu do szpitalnego oddziału ratunkowego
Problemy z układem oddechowym: obrzęki - gardła, języka, krtani, powiek, szyi. Często występuje chrypka i świst przy oddychaniu.
Wrażenie ogólne: blady, spocony, dezorientacja.
Postępowanie:
- Usunąć alergen
- Pozycja półsiedząca
- Pomóc przyjąć leki
- Zapewnić dostęp świeżego powietrza
- Zastosować ćwiczenia oddechowe by uspokoić oddech poszkodowanego
- Zapewnić komfort psychiczny
- Ew. zastosować EpiPen jeżeli poszkodowany taki posiada
Objawy: utrata przytomności, prężenia całego ciała, bezdech, drgawki poszczególnych mięśni lub całego ciała, szczękościsk, piana na ustach, bezwiedne oddanie moczu, gardłowe dźwięki
Postępowanie:
- Zabezpieczyć przed urazami: niebezpieczne przedmioty usunąć z otoczenia, chronić głowę lekko przytrzymując
- Nie unieruchamiać siłą
- Nie wkładać nic do ust, występuje silny szczękościsk
- Po napadzie ułożyć w pozycji bocznej
- Zabezpieczyć przed utratą ciepła - okryć
- Oceniać oddychanie co 1 min
- Telefon na 112 !
- Bezpośrednio po ataku nie podawać zbyt szybko płynów do picia - może dojść do zakrztuszenia
- Poszkodowany po napadzie jest zamroczony, zdezorientowany, senny i zmęczony. Taki stan może utrzymać się kilka godzin
Hipoglikemia - niedobór cukru. Objawia się wilczym głodem, drażliwością, nerwowością, zmęczeniem
Hiperglikemia - nadmiar cukru. Objawia się zapachem acetonu z ust, bólem głowy, zmęczeniem
Postępowanie:
- Chory przytomny - należy mu podać cukier, słodki napój (unikamy twardych pokarmów do gryzienia)
- Wypytać o szczegóły choroby
- Pozycja półsiedząca, unikać ruchu
- Chory nieprzytomny – ułożyć w pozycji bocznej
- Telefon na 112 !
To krótka i chwilowa utrata przytomności.
Postępowanie:
- Oceń stan przytomności, za pomocą kontaktu słownego i dotyku (zawołaj i potrząśnij za ramiona)
- Telefon na 112!
- Ułóż osobę nieprzytomną na boku, w pozycji bezpiecznej. Kobiety w ciąży koniecznie na lewym boku.
- Rozluźnij ubranie wokół szyi - zwłaszcza krawat,
- Nie wolno bić nieprzytomnego po twarzy i nie wolno polewać wodą!
- Nie wolno podawać żadnych leków,
- Należy otworzyć okno by przewietrzyć pomieszczenie, uważając by nie przegrzać ani nie wychłodzić poszkodowanego
Objawy:
- Porażenie jednostronne
- Zaburzenia widzenia w jednym oku
- Niepewny chód, jak u pijanego, bełkot
- Ostry, kłujący ból głowy (zdecydowanie silniejszy niż ten, który znasz)
Rozpoznanie:
Test FAST
- F – face (twarz)
- A – arm (ręka)
- S – speech (mowa)
- T – time (czas to mózg)
Postępowanie:
- Wypytaj chorego o szczegóły zachorowania
- Posadź w pozycji półsiedzącej
- telefon na 112 !
- Uspokój chorego
Przyczyny:
- samobójstwa
- nadużycie leków, narkotyków, alkoholu
- lekkomyślność
- nieświadomość
Postępowanie:
- Uważać na lotne substancje drażniące - przewietrzyć pomieszczenie
- Odizolować poszkodowanego od trucizny
- Sprawdzić oddychanie
- Zabezpieczyć ampułki, strzykawki, opakowania i wypytać o dodatkowe informacje
- Telefon na 112 !
- W zatruciu lekami nie należy podawać wody, ani żadnego pokarmu , ponieważ przyspiesza wchłanianie
- Nie należy prowokować wymiotów
- Ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej
- Ochronić przed utratą ciepła
Wczesna interwencja może zapobiec utracie przytomności.
Postępowanie:
- Zachęcaj do kaszlu jeśli jest możliwy i nie rób nic więcej
- Jeśli poszkodowany ma objawy całkowitej niedrożności, ale jest przytomny, zastosuj do 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową, pochylając poszkodowanego do przodu
- Jeżeli nie udało się usunąć ciała obcego zastosuj 5 uciśnięć nadbrzusza, asekurując poszkodowanego i pochylając go do przodu
Kontynuuj do skutku / utraty przytomności. Jeśli trzeba zadzwoń na 112 i rozpocznij RKO.
U dzieci samodzielnie chodzących, poza uklęknięciem za dzieckiem, schemat jest taki sam.
U niemowląt uciśnięcia wykonuje się na środku klatki piersiowej.
Objawy:
Kłujący ból w klatce piersiowej promieniujący do żuchwy, jednej lub obu rąk, rozpierający, dławiący, utrzymujący się po odpoczynku, duszność, bladość powłok skórnych, lepki pot, przyspieszony oddech, niepokój, strach przed śmiercią.
Postępowanie:
- Telefon 112 !
- Ułożenie w pozycji półsiedzącej
- Poluzować ubranie pod szyją (zwłaszcza krawat)
- Zapewnić dostęp świeżego powietrza
- Nie podawać żadnych leków p/bólowych ani nasercowych
- Nie zalecać kaszlu!
- Oceniać oddech
- Gdy chory straci przytomność - należy ułożyć w pozycji bocznej
Brak oddechu – rozpocząć wykonywanie RKO (Resuscytacji Krążeniowo-Oddechowej) i zlokalizować oraz użyć najbliższy defibrylator AED (jeśli dostępny)
Nagłe zatrzymanie krążenia
- niemowlę – dziecko poniżej pierwszego roku życia
- dziecko – w wieku pomiędzy pierwszym rokiem życia a początkiem okresu pokwitania (osiągnięcia cech dojrzałości)
- po zakończeniu okresu pokwitania dzieci traktuje się jak dorosłych.
- Sprawdzić przytomność: oprócz komunikatu werbalnego u niemowląt uderzać palcami w podeszwę stopy, u dzieci starszych potrząsnąć za ramiona
- Nie wolno bić po twarzy i nie wolno polewać wodą !
- Odchylić głowę dziecka do tyłu, odsłonić klatkę piersiową i przez 10 sekund sprawdzać oddech poprzez obserwację unoszenia się klatki piersiowej. Norma: 5-7 oddechów/10 sekund
- Gdy nie oddycha: na start wykonać 5 wdechów ratowniczych (jeśli dysponujesz maseczką do resuscytacji)
- Wykonać 30 uciśnięć na głębokość 1/3 klatki piersiowej na środku, z częstością 110-120/min (2 uciski na sekundę). U niemowląt: dwoma palcami, u dzieci większych: nasadą jednej ręki, wyprostowanej w stawie łokciowym
- Odchyl głowę dziecka do tyłu i wykonaj 2 próby wdechów ratowniczych niewielką objętością powietrza - do uniesienia się klatki piersiowej. U niemowląt usta - usta - nos, u dzieci starszych usta - usta wraz z zatkaniem nosa (jeśli dysponujesz maseczką do resuscytacji).
- Telefon na 112!
- przyjazdu pogotowia ratunkowego,
- poprawy stanu poszkodowanego,
- wyczerpania fizycznego,
- zagrożenia bezpieczeństwa.
Pamiętaj!
Z każdą minutą zwłoki poszkodowany traci 10% szans na przeżycie.
Postępowanie:
- Sprawdzić przytomność: oprócz komunikatu werbalnego potrząsnąć za ramiona
- Nie wolno bić po twarzy i nie wolno polewać wodą !
- Odchylić głowę poszkodowanego do tyłu, przez 10 sekund sprawdzać oddech poprzez obserwację unoszenia się klatki piersiowej. Norma: 2-3 oddechy/10 sekund. (Wytyczne 2020 nie zalecają już nachylania się nad twarzą poszkodowanego).
- Telefon na 112 !
- Gdy nie oddycha: ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej, dołóż drugą dłoń i spleć palce obu dłoni. Pochyl się nad poszkodowanym, wyprostuj ręce, zablokuj je w łokciach i wykonaj 30 uciśnięć na środku klatki piersiowej na głębokość 5-6 cm, z częstością 100-120/min (2 uciski na sekundę).
- Odchyl głowę poszkodowanego do tyłu i jeśli dysponujesz maseczką do RKO wykonaj 2 próby jednosekundowych wdechów ratowniczych: usta - usta wraz z zatkaniem nosa, aż do uniesienia się klatki piersiowej. Pozwól, aby powietrze wydostawało się z płuc poszkodowanego. UWAGA! jeśli nie dysponujesz maseczką do RKO: nie wykonuj wdechów, skup się na uciskaniu klatki piersiowej bez przerw przez 2 minuty, po tym czasie koniecznie zmień się z inną osobą na kolejne 2 minuty.
- Wyślij kogoś po defibrylator AED, w międzyczasie kontynuuj RKO. Włącz urządzenie i słuchaj jego zaleceń - jak wyda Ci polecenie bezwzględnie je wykonaj i nie czekaj na zakończenie serii uciśnięć lub wdechów.
Pamiętaj!
Kontynuuj czynności ratownicze do momentu:
- przyjazdu pogotowia ratunkowego,
- poprawy stanu poszkodowanego,
- wyczerpania fizycznego,
- zagrożenia bezpieczeństwa.
